Matka Kościoła

Paweł VI, w przemówieniu ogłaszającym Maryję Matką Kościoła, wyodrębnił dwa wymiary Kościoła: z jednej strony "ustrój hierarchiczny", "święta liturgia", "sakramenty", "instytucjonalna budowa", z drugiej - "mistyczny związek z Chrystusem", będącym "jego wewnętrzną siłą i istotną cechą, która jest głównym źródłem skuteczności jego uświęcającego ludzi działania". O tym drugim wymiarze myślał papież nazywając Maryję Matką Kościoła.

Sobór Watykański II mówi o Maryi jako "matce członków Chrystusowych", "obecnej w tajemnicy Kościoła, który darzy Ją synowskim uczuciem i czci jako matkę najmilszą", o "matce w porządku łaski", o "macierzyństwie w ekonomii łaski", o "zbawczym zadaniu Maryi", o tym, że "z macierzyńską miłością współdziała w rodzeniu i wychowaniu wierzących", o "wsparciu macierzyńską opieką", o "matce ludzi", wreszcie - rozmyśla o niej z "synowską miłością". W świetle tych sformułowań trzeba rozumieć ten tytuł maryjny.

W KK 61 czytamy, że podstawą duchowego macierzyństwa jest stosunek do Chrystusa i współpraca z Nim w dziele zbawienia: "Przeznaczona na Matkę Boga (...) stała się tu na ziemi (...) Matką Boskiego Odkupiciela (...) współpracowała z dziełem Zbawiciela (...) dlatego to stała się nam matką w porządku łaski". KK 62 ukazuje nam, że Maryja opiekuje się "braćmi Syna swego". Zwrot ten podkreśla bezpośrednią relację wierzących do Chrystusa.

Wcielenie Chrystusa jest początkiem Kościoła, skoro pojawia się jego Głowa i Założyciel. Odkupieńcza śmierć na krzyżu jest wydarzeniem, z którego wyłania się Kościół, zrodzony z przebitego boku Chrystusa. Zaś zapowiedziane przez Zbawiciela Zesłanie Ducha Świętego stanowi kolejne miejsce ujawniania się Kościoła w jego apostolskiej i zbawczej misji. We wszystkich tych wydarzeniach obecna jest Maryja. Jej macierzyństwo nie jest Jej osobistym przywilejem, lecz dotyczy wszystkich odkupionych. Toteż jako Matka Chrystusa według ciała jest też w sposób duchowy Matką Mistycznego Ciała, do którego przynależy sama jako córka i siostra.

Jej funkcji macierzyńskiej względem Syna Bożego nie można zamknąć w akcie poczęcia i zrodzenia. Maryja jest Matką Jezusa poprzez wszystkie dni Jego doczesnej pielgrzymki ku mającej nadejść "godzinie" i dalej - w wieczność. Jej związek z Chrystusem oznacza, że Jej "macierzyńska funkcja w porządku łaski", która zaczęła się "od aktu zgody" (fiat), realizuje się nieustannie "przez wielorakie wstawiennictwo", "aż do dopełnienia się zbawienia" (por. KK 62).

Zbawczy plan Boga trwa dalej, dlatego macierzyńska opieka Maryi, widoczna w historii Jezusa i pierwotnego Kościoła, nie kończy się z wniebowzięciem: "wzięta do nieba nie zaprzestała tego zbawczego działania" (KK 62). W niebie Maryja jest całkowicie świadoma swej misji macierzyńskiej. Żyjąc dawniej w mrokach wiary, nie znała mocy i skuteczności swego wstawiennictwa. Nie znała w taki sposób jak Chrystus zna (J 10,12) każdą owieczkę stada. Teraz poznała w Bogu każde ze swych dzieci. Umiłowała ich w swym Synu.

Obok omówionego wątku, istnieje jeszcze inny, ukazujący relację Maryja - Kościół. Łączy się on z koncepcją Kościoła jako całości, dla którego Maryja jest nie tyle matką, ile "typem", "pierwowzorem", "najdoskonalszym wzorcem", "znakiem nadziei i pociechy" (KK 53,63,64,65). Tu Maryja jawi się nie tyle jako "Matka", lecz jako najznakomitsza cząstka Kościoła, doskonały wzór ucznia Chrystusowego - "nasza Siostra"

Trzy wątki doskonale wypełnione w osobie Maryi składają się na Jej duchowe macierzyństwo względem Kościoła: 1) Maryja jest członkiem Kościoła, jest "wewnątrz" Kościoła, nie poza nim, ani ponad nim; 2) jest jego wyobrażeniem (sama jedna jako Wierząca "jest Kościołem" od momentu wcielenia do "pierwszego znaku" w Kanie Galilejskiej, kiedy "uwierzyli w Niego Jego uczniowie", i od śmierci Jezusa do pierwszej chrystofanii Zmartwychwstałego, w czasie, gdy wszyscy zwątpili w Jego bóstwo i mesjańskie posłannictwo); 3) Maryja jest też pierwowzorem Kościoła, który jako matka przez chrzest rodzi do nowego życia synów z Ducha Świętego poczętych i z Boga zrodzonych, jako dziewica nieskazitelnie i w czystości dochowuje wiary Oblubieńcowi, a naśladując Matkę Bożą, mocą Ducha Świętego zachowuje dziewiczo nienaruszoną wiarę, mocną nadzieję i szczerą miłość. We wniebowzięciu zaś Maryi ogląda już to, co sam na końcu dziejów ma nadzieję osiągnąć (por. KK 63, KKK 829).