Zapowiedź roli Zbawiciela i Jego Matki

Matka Jezusa była powoli coraz lepiej dostrzegana i czczona ze względu na Syna... W drugim rozdziale Ewangelii wewdług św. Łukasza czytamy o wydarzeniach z dzieciństwa Jezusa, które musiały mieć miejsce.

Jezus żył, a więc musiał się urodzić. Okoliczności, w jakich to nastąpiło i sceny, które bezpośrednio towarzyszyły Jego narodzinom, zawierają pierwsze refleksje teologiczne nad faktem wcielenia Syna Bożego. Są to refleksje pisane językiem opowieści o wydarzeniach, towarzyszących narodzeniu.

Opwieści o zachowaniu Prawa

W Jezusie wypełniają się zapowiedzi Prawa i Proroków,czyli Pisma Święte Starego Testamentu. W Jego późniejszym życiu widzimy, jak starał się szanować i przestrzegać ,święte przepisy. Dla pierwszych chrześcijan, którzy snuli rozważania o Jego dzieciństwie, było więc czymś oczywistym, że Jego Matka i przybrany ojciec przestrzegali przepisów Prawa dotyczących narodzin i wychowania dziecka. A zatem w ósmym dniu Dziecię zostało obrzezane i nadano Mu imię Jezus.

Dalej Prawo przewidywało, że Matka w czterdzieści dni po urodzeniu chłopca i osiemdziesiąt dni po urodzeniu dziewczynki musiała się poddać oczyszczeniu. Sama nazwa tego faktu sugeruje, że kobietę, która urodziła, uważano za nieczystą, ale pojęcie nieczystości w religii Starego Testamentu różni się od naszych pojęć. Nieczystym bowiem stawał się zarówno ktoś, kto dotknął się zmarłego, jak też ktoś, kto dotknął się rzeczy świętej. Ta nieczystość matki po urodzeniu dziecka zabezpieczała pewną prywatność życia rodzinnego. W ciągu kilkudziesięciu pierwszych dni po urodzeniu dziecka matka nie pokazywała się nikomu obcemu, nikt obcy nie wchodził do domu, w którym wraz z dzieckiem przebywała. Taka prywatność była bardzo cenna, a nawet ważna ze względu na higienę dziecka i matki.

Dla aktu oczyszczenia matka nie musiała stawiać się w jerozolimskiej świątyni, mogła gdziekolwiek stanąć przed kapłanem.

Wskazane natomiast było, aby w świątyni "przedstawić Bogu" pierworodnego syna, który zgodnie z przepisem Prawa Starego Testamentu "był własnością" samego Boga, "nabytą" niejako przez Niego podczas nocy wyjścia Hebrajczyków z Egiptu, kiedy to anioł śmierci zabijał wszystkich pierworodnych mężczyzn, a nawet pierworodne męskie potomstwo zwierząt, ocalając natomiast od śmierci pierworodnych Izraelitów (por. Wj 13,2.12.15).

Zgodnie z tym przepisem Prawa Matka i Józef udali się do śwątyni w Jerozolimie, oddalonej zaledwie 7 km od Betlejem, aby przedstawić Bogu Jezusa. Wyprawa do świątyni odbyła się, "gdy upłynęły dni ich oczyszczenia", a więc gdy upłynęło czterdzieści dni od narodzin Jezusa. Przedstawienie Jezusa miało w rzeczywistości o wiele głębszy sens, niż samo wypelnienie przepisu Prawa. Maryja przyniosła Ojcu Niebieskiemu do świątyni Jego Syna Jedynego, którego poczęła z Ducha Świętego i właśnie urodziła dla Ojca i dla wszystkich ludzi.

Nie było wtedy w zwyczaju zostawianie pierworodnego syna na służbę w świątyni, rodzice w sposób symboliczny wykupowali go, najubożsi mogli dać całkiem symboliczną ofiarę - dwa gołąbki. Za taką też ofiarę Maryja i Józef "wykupili" Dziecię i zabrali Je ze sobą, aby zaopiekować się Nim i wychować dla celów przewidzianych w Bożym planie zbawienia.

Zapowiedz przyszłości Dziecięcia

W pierwszych dwóch rozdziałach Ewangelii Łukasza stopniowo odkrywana jest przyszłość Zbawiciela. W scenie zwiastowania Jego imię zapowiada rolę, jaką ma spełnić. Imię Jezus bowiem znaczy: "Jahwe jest zbawieniem","Jahwe zbawia". A więc samo imię zapowiadało, że Bóg przez Niego dokonuje zbawienia, że z chwilą Jego poczęcia Bóg wkracza ze swym zbawieniem w ludzką historię. Potem swoją zapowiedź anioł uzupełnił słowami zrozumiałymi dla wszystkich, którzy wówczas oczekiwali Mesjasza: "Będzie On wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da Mu tron Jego praojca Dawida. Będzie panował nad Domem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie będzie końca" (Łk 1,31.32-33). Przy narodzeniu Jezusa natomiast anioł ogłosił, że właśnie narodził się "Zbawiciel, którym jest Mesjasz, Pan" (Łk 2,11).

Najstarsza tradycja chrześcijańska, oparta być może na wspomnieniach samej Maryi, uznała, że rola Dziecięcia została najpierw zapowiedziana, a potem rozpoznano w Nim oczekiwanego od dawna Mesjasza. Dotąd podkreślana była Jego wielkość i chwalebna przyszłość Mesjasza-Zbawiciela. Podczas omawianych tu odwiedzin w świątyni Dziecię znów zostało rozpoznane jako Zbawiciel. Starzec o imieniu Symeon, określony jako "sprawiedliwy i pobożny" - to znaczy tyle co "święty" - wziął Dziecię na ręce i wygłosił pieśń, której główną myślą jest zapowiedź, że Jezus będzie zbawieniem i światłem dla wszystkich narodów, a nie tylko dla Izraela (por. Łk 2,10-12). A gdy Józef i Maryja dziwili się jego słowom, dopowiedział jeszcze Maryi, że wobec Izraela Jezus spełni szczególną rolę, przyniesie mu nie tylko zbawienie, ale przyczyni się do upadku i do powstania wielu Izraelitów, że będzie znakiem, któremu ludzie będą się sprzeciwiać.

A Ona uczestnicząc w Jego życiu będzie musiała cierpieć: "A Twoją duszę miecz przeniknie, aby na jaw wyszły zamysły serc wielu" (Łk 2,35).

Zapowiedź cierpień Maryi

Sprzeciw wobec Jezusa, który najmocniej wyrazi się Jego ukrzyzowaniem, przyniesie Maryi cierpienie.

"A Twoją duszę miecz przeniknie" - wszystkim znającym treść Ewangelii słowa te przywodzą na pamięć scenę ukrzyżowania, w której oglądamy Maryję stojącą przy krzyżu Syna. Ból, jaki wówczas przeżywała, można porównać jedynie do ostrego noża rozrywającego Jej serce. I tak też przedstawiano Ją na licznych obrazach. Późniejsza pobożność chrześcijańska przedstawiała Ją nawet z siedmioma mieczami, ponieważ wyliczono tyle Jej boleści, które towarzyszyły różnym aktom sprzeciwu wobec Syna, czy też Jego odrzucenia.

W ostatnich czasach niektórzy egzegeci przypominają tu fragment Listu do Hebrajczyków, w którym słowo Boże jest porównane do ostrego miecza (4,12), i niektórzy nawet sądzą, że wypowiedź starca Symeona o mieczu przenikającym duszę Maryi, zapowiada, nie tyle Jej cierpienia, co raczej to, że Ona zrozumie do końca słowo Bożego objawienia. Ale nawet taki zabieg egzegetów nie przekreśli faktu, że odrzucenie Jezusa i ukrzyżowanie Go, które pozwoliło do końca zrozumieć zbawczą rolę Syna, objawioną Bożym Słowem, przyniosło Jego Matce ból, którego nie mogła z Synem nie dzielić.

I choć Ewangelia Łukasza nie ukazuje nam Maryi pod krzyżem, bo ten obraz nie należał do pierwotnej katechezy chrześcijańskiej, to jednak najstarsza tradycja dostrzegała udział Jej bólu, Jej cierpienia w zbawieniu, jakiego Jej Syn dokonał. Dowodzi tego właśnie nieco później zredagowana Łukaszowa Ewangelia Dzieciństwa. Nic nie mogło uwolnić Matki od cierpienia, gdy patrzyła na ubiczowanego, przybijanego do krzyża i umierającego na nim Syna, przeżywającego swoje osamotnienie tak bardzo, że z krzyża czynił nawet wyrzut swemu Ojcu Niebieskiemu. Bo Ona przecież musiała słyszeć Jego słowa: "Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?" (por. Mk 15,34).

Coraz dokładniej przedstawiana rola Jezusa, pozwalała pierwszym chrześcijanom coraz lepiej zrozumieć rolę Jego Matki, także Jej matczyny udział w dziele zbawienia przez cierpienie, które przecież musiało być tym boleśniejsze, im bardziej kochała Syna.